W czasach szybko rosnącej inflacji i coraz wyższych kosztów codziennego życia z roku na rok wzrasta liczba ogłaszanych przez sądy upadłości konsumenckich. Nowelizacja prawa upadłościowego z 24 marca 2020 r. znacznie ułatwiła możliwość ubiegania się o „sądowe oddłużenie”.
Upadłość konsumencka to nie tylko umorzenie zobowiązań dłużnika, to przede wszystkim szansa na nowe życie.
Na czym polega upadłość konsumencka?
Upadłość konsumencka to postępowanie sądowe skierowane do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (posiadających status konsumenta), zmierzające do umorzenia zobowiązań dłużnika.
Można je podzielić na cztery etapy:
- postępowanie w przedmiocie ogłoszenia upadłości konsumenckiej,
- postępowanie upadłościowe właściwe i likwidacja masy upadłości,
- ustalenie planu spłaty wierzycieli i jego wykonanie,
- umorzenie zobowiązań upadłego.
Chcąc zainicjować postępowanie należy złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej do sądu oraz wnieść opłatę sądową w wysokości 30 złotych.
Jednym z warunków ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest zaistnienie stanu niewypłacalności. Zgodnie z brzmieniem przepisów prawa upadłościowego, aby dłużnik stał się niewypłacalny musi utracić zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Przyjmuje się, że przerwa w spłatach zobowiązań powinna trwać przynajmniej 3 miesiące.
Kto może ogłosić upadłość konsumencką?
Prawo upadłościowe nie ogranicza kręgu osób, które mogą ogłosić upadłość konsumencką. Jedynym wymogiem ustawowym jest status konsumenta. Upadłości konsumenckiej nie mogą zatem ogłosić aktywni przedsiębiorcy. Nowelizacja prawa upadłościowego z 24 marca 2020 r. umożliwia oddłużenie także byłym przedsiębiorcom. Osoba fizyczna, która prowadziła działalność gospodarczą z chwilą wykreślenie z CEIDG już następnego dnia po wykreśleniu może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Co ciekawe, w przypadku, gdy dłużnik posiada jedynie jednego wierzyciela, również spełnia przesłanki do ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Przepisy prawa upadłościowego nie określają także minimalnej wysokości zadłużenia uprawniającej do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.
Czy wierzyciel może za mnie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości?
Co do zasady wierzyciel nie może złożyć wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej swojego dłużnika. To zasadnicza różnica pomiędzy postępowaniem w przedmiocie ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy, gdzie wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć zarówno dłużnik jak i jego wierzyciel osobisty. Ustawodawca przewidział jednak dwa wyjątki.
Pierwszy wyjątek dotyczy sytuacji, gdy wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej swojego dłużnika, który był przedsiębiorcą, ale zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej i od dnia wykreślenia z rejestru nie upłynął rok.
Natomiast drugi wyjątek odnosi się do osoby fizycznej, która faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, ale nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze. Wówczas wierzyciel, także wyłącznie w terminie roku od dnia zaprzestania prowadzenia tej działalności, może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej swojego dłużnika.
Po upływie roku od wskazanych powyżej momentów, prawo wierzyciela do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej wygasa. Jest to termin prekluzyjny, czyli nie podlegający przywróceniu.
Konsekwencje ogłoszenia upadłości konsumenckiej
Najważniejszym skutkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest umorzenie zobowiązań upadłego. Ponadto, ogłoszenie upadłości konsumenckiej powoduje zawieszenie toczących się postępowań egzekucyjnych z mocy prawa z dniem ogłoszenia upadłości. Po ogłoszeniu upadłości komornik nie będzie mógł dalej prowadzić egzekucji z majątku dłużnika. Po uprawomocnieniu się postanowienia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej postępowania te zostaną umorzone.
Jednak nie każde zobowiązanie podlega umorzeniu. Zgodnie z prawem upadłościowym nie podlegają umorzeniu:
- zobowiązania o charakterze alimentacyjnym,
- zobowiązania wynikające z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
- zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny,
- zobowiązania do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
- zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie,
- zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem,
- zobowiązania, których upadły umyślenie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.
Czy mogę ogłosić upadłość konsumencką jeżeli nie mam majątku?
Brak majątku nie uniemożliwia ogłoszenia upadłości konsumenckiej. To kolejna z podstawowych różnic pomiędzy upadłością konsumencką, a upadłością przedsiębiorcy. Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie zostanie oddalony z uwagi na brak składników do likwidacji. Głównym celem upadłości konsumenckiej jest umorzenie zobowiązań upadłego będącego osobą fizyczną. Brak majątku nie powinien odbierać tej możliwości. Można jednak zakładać, że w przypadku braku majątku postępowanie upadłościowe będzie zdecydowanie krótsze, ponieważ pominięty zostanie etap likwidacji jego majątku. Jednak nie każdy majątek wejdzie w skład masy upadłości. Do masy upadłości nie wchodzi:
- mienie, które jest wyłączone od egzekucji,
- wynagrodzenie za pracę upadłego w części niepodlegającej zajęciu,
- kwota uzyskana z tytułu realizacji zastawu rejestrowego lub hipoteki, jeżeli upadły pełnił funkcję administratora zastawu lub hipoteki, w części przypadającej zgodnie z umową powołującą administratora pozostałym wierzycielom.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej to nie tylko szansa na umorzenie zobowiązań dłużnika czy zawieszenie toczących się postępowań egzekucyjnych. To okazja na nowe życie, wolne od długów, telefonów windykatorów i wezwań do zapłaty. To szansa na nowy start.
